In een wereld met grote uitdagingen op het gebied van duurzaamheid, is de circulaire economie een actueel onderwerp. Overheden en bedrijven zoeken naar manieren om minder grondstoffen te verbruiken en de hoeveelheid afval te beperken.
Drivers achter de circulaire transitie zijn wet- en regelgeving, veranderende klantvraag, en grondstoffenschaarste. Er liggen kansen voor bedrijven om zich op duurzaamheid te onderscheiden en daarmee aantrekkelijker te zijn voor klanten en werknemers.
Alhoewel steeds meer bedrijven in beweging komen, zijn vele nog zoekende hoe dit aan te pakken.
Een verandering waar veel organisaties al wél ervaring mee hebben is de introductie van de Lean mindset, cultuur en werkwijze. Is Lean alleen geschikt voor het optimaliseren van de lineaire economie, of kunnen de Lean tools en mindset ook een rol spelen in de circulaire transitie?
De lean mindset en methoden kunnen de circulaire transitie versnellen
1. Lean leert kijken naar waarde en verspilling
Het doel van Lean is om maximale waarde voor de klant te creëren, met zo min mogelijk verspilling. Organisaties die Lean hebben omarmd zijn geoefend in het herkennen en verminderen van verspilling.
Ook in de circulaire economie staat het maximaliseren van waarde en verminderen van verspilling centraal. Met principes als reduce, reuse, recycle en remanufacture (herontwerpen) richt het waardebehoud zich op de gehele levenscyclus van het product. De ervaring met het in kaart brengen van waarde en verspilling vanuit Lean is daarbij heel goed bruikbaar.
2. Lean brengt een verbetermindset
Een centraal element van Lean is continu verbeteren. Dit omvat zowel dagelijkse kleine stappen (Kaizen) als het radicaal omgooien van de status quo (Kaikaku). Het verbetervermogen wordt getraind met methodes als Verbeterkata’s, A3 Problem solving, Kaizen events.
De circulaire transitie kun je zien als een ontdekkingsreis waarbij het einddoel helder is (100% circulariteit), maar de weg er naartoe stap voor stap ontdekt moet worden. Mogelijke veranderingen betreffen het aanpassen van het productontwerp gericht op langdurige prestaties en eenvoudig hergebruik van materialen, het aanpassen van productieprocessen om schadelijke stoffen en energieverlies te verminderen, intensievere ketensamenwerking met meer transparantie en de introductie van andere businessmodellen.
De aanwezigheid van een verbetermindset en -tools zijn essentieel om deze veranderingen stap voor stap succesvol door te voeren.
3. De principes van Lean gaan over lange termijn
Lean management is gebaseerd op 14 principes, zoals beschreven in The Toyota Way. Deze principes roepen op tot langetermijn focus, het nemen van verantwoordelijkheid en ketensamenwerking. Een paar voorbeelden ter illustratie:
‘Respecteer je partners en leveranciers en behandel ze als een verlengstuk van je bedrijf.’
‘Baseer beslissingen op een langetermijnfilosofie (purpose), waarbij het draait om het genereren van waarde voor de klant, samenleving, én de economie.’
Een circulaire transitie vraagt van organisaties dat ze samenwerken en gaan voor langetermijn oplossingen. Dit is enerzijds nodig om waardeverliezen in alle schakels van de keten in kaart te brengen en te verminderen. Anderzijds zullen nieuwe circulaire samenwerkings- en verdienmodellen leiden tot meer langdurige klantrelaties.
4. Lean leiderschap betrekt iedereen
Als je over Lean leiderschap leest, dan gaat het over leiders die werken vanuit een heldere visie, zich kwetsbaar durven opstellen, gericht zijn op samenwerken en medewerkers betrekken.
Lean leiders hebben bepaalde persoonlijke waarden gemeen. Deze zijn gericht op altruïsme (denk aan ‘participatie en teamwerk’ en ‘openhartigheid’) en ontwikkeling (‘continu verbeteren’ en ‘verantwoordelijkheid’), in plaats van gericht op behoud (‘traditie’) of enkel op eigen gewin (‘individuele prestaties’).
Deze waardes en dit leiderschap gaan ons ook helpen in de circulaire transitie, die om moed, doorzettingsvermogen, samenwerking en vindingrijkheid vraagt.
Samenvattend: de Lean mindset en tools kunnen goed worden ingezet in de circulaire transitie. Organisaties die ervaring hebben met Lean, hebben een goede uitgangspositie om snel stappen te zetten op het gebied van circulariteit.
Wat ons betreft is het hoog tijd om de Lean mindset en tools in te zetten voor de circulaire transitie!
